دانلود تحقیق با موضوع زهد اسلامي،
در قالب word و در 23 صفحه، قابل ویرایش.

بخشی از متن تحقیق:
معناي زهد
ابن
أثير، لغت شناس معروف در كتاب ارزشمندش، النهاية ، مي نويسد: «الزهد: قليل
الشيء شيء زهيد؛ زهد؛ يعني، چيز اندك و ناچيز». [ وقتي گفته مي شود:]
«تزاهدوا الحدّ: احتقروه و أهانوه؛ نسبت به چيزي زهد ورزيدند؛ يعني، آن را
حقير شمردند و ناچيز انگاشتند». همچنين يكي از معاني زهد، خويشتن داري از
ارتكاب نارواها و خودداري از ناسپاسيهاست؛ چنانچه پيامبر (ص) فرمود: «الزهد
هو أن لا يغلب الحلال شكره و لاالحرام صبره، زاهد كسي است كه در هنگام
دستيابي به موارد مشروع و حلال، خود را گم نكند (به افراط و تفريط نگرايد) و
در صورت فراهم آمدن زمينه ارتكاب حرام، صبر و خويشتن داري را از دست ندهد و
دست به گناه نيازد.»
مرحوم نراقي در كتاب معروف خود، جامع السعادات، مي
نويسد: «ضد حب الدنيا و الرغبة اليها هو زهد؛ ضد دوستي و تمايل به دنيا را
«زهد» گويند او مي افزايد: «زاهد كسي است كه قلب او شيفته و وابسته به
دنيا نباشد و جز به قدر ضرورت زندگي به دنيا رو نياورد.»
طريحي مي
نويسد: «الزهد من الشيء خلاف الرغبة فيه؛ زهد نسبت به چيزي عبارت است از :
عدم تمايل و گرايش قلبي نسبت بدان». وي همچنين در تبيين معناي زهد از معاني
الأخبار مرحوم صدوق، حديثي نقل مي كند كه : «الزهد يحب ما يحب خالقه، و
يبغض ما يبغض خالقه، و يتحرج من حلال الدنيا، و لا يلتفت الي حرامها؛ زاهد
كسي است كه معيار حب و بغض او حب و بغض خداي متعال باشد و هرچه كه در نظر
خدا محبوب است در پيش او محبوب باشد، و هر چه كه در پيش خدا مبغوض است در
چشم او ناپسند آيد، و از حلال دنيا كناره گيرد و به حرام آن اعتنا نكند.»
وي مي نويسد: زهد واقعي، حاصل نمي آيد، جز با سه نوع ترك كه عبارتند از:
1- ترك دنيا؛ 2- ترك زينت؛ 3- ترك خواسته هاي نفساني
البته در احاديث هم به اين سه نوع ترك اشاره شده است:
«الزهد
في الدنيا ثلاثه أحرف زاء وهاء و دال، فأما الزاء فترك الزينه و اماالهاء
فترك الهوي و اما الدال فترك الدنيا؛ واژه زهد داراي سه حرف است: «زا»
علامت ترك زينت است، «ها» نشانة ترك هواست، و «دال» علامت ترك دنيا مي
باشد.»
در باب بيان فوايد زيارت اهل قبور آمده است:
«فزوروها فانها
تزهد في الدنيا و تذكر الآخره؛ به زيارت اهل قبور بشتابيد! زيرا اين عمل
ماية زهد ورزيدن در امور دنيوي و يادآور زندگي اخروي است».
چنانكه قرآن
كريم از حالت ويژة برادران يوسف در هنگام فروختن وي به قافلة مصري اين چنين
ياد مي كند: آنان به قيمتي اندك و ناچيز قانع شدند و با بي اعتنايي ويژه
اي از كنار او گذاشتد: « و شروه بثمن بخس دراهم معدوده و كانوا فيه من
الزاهدين»
از دقت در اصل مفهوم لغوي و اصطلاحي و موارد كاربرد كلمة زهد
به دست مي آيد كه «زهد» عبارت است از: عدم گرايش و رغبت قلبي نسبت به دنيا و
امور دنيوي و پرهيز از آن، زهد، ضد حرص و آز به معناي حقير و
ناچيزانگاشتن، اهانت رواداشتن و انهادن است، و ترك كردن از پيامدهاي اين
حالت ويژه مي باشد؛ همچنين مي توان زهد را به بي اعتنايي و عدم وابستگي
قلبي نسبت به دنيا تفسير كرد. البته از تقابل زهد و حرص بهتر مي توان به
حقيقت مفهوم زهد، دست يافت. چنان كه يكي از عرفاي بزرگ در تفسير زهد مي
گويد:
«الزهد فراغ القلب من الدنيا لا فراغ اليد منها و يقابله الشح و
الحرص؛ زهد آن است كه دل انسان، وابسته به دنيا نباشد، نه آن كه دست آدمي
از مال دنيوي خالي باشد، از اين رو در برابر زهد، حرص و آز قرار دارد.»
اهميت زهد
زهد،
در فرهنگ و معارف الهي، داراي ارج و اهميت ويژه اي است، تا آنجا كه
پروردگار متعال، اسوگان و راهبران راستين را به روي آوردن بدان فراخوانده
است: «و شرط عليهم الزهد في درجات هذه الدنيا الدنية» ؛ زهد زينتي است
خدايي در زندگي خدا باوران. زهد همه گونه نيكيها و خيرها و زيباييها را به
همراه خود دارد و كليد همة خوبيهاست. در ساية زهد، عبادت پروردگار متعال به
بهترين وجه صورت مي پذيرد. زهد يكي از مصاديق حكمت الهي در ميان
انسانهاست، چنان كه پيامبر اكرم (ص) فرمود: «مراد از حكم در آية و آتيناه
الحكم صبياً، كه دربارة يحياي پيامبر (ص) نازل شده است، زهد پيشگي است.»
خداوند
متعال به موساي كليم فرمود: «يا موسي انه لن يتزين المتزينون بزينه أزين
في عيني مثل الزهد؛ اي موسي! آراسته ترين فرد در نزد من كسي است كه خود را
به زينت زهد بيارايد، زهد برترين زينتهاست.» چنان كه در كلامي از رسول خدا
(ص) مي خوانيم:
«ان صلاح اول هذه الامة بالزهد و اليقين و هلاك آخرها
بالشح و الأمل؛ اصلاح و سعادت امت من دستيابي به زهد و رسيدن به مرحله يقين
است، ولي ماية هلاكت آنان روي آوردن به حرص و آزمندي و آرزوهاي بلند
پروازانه و نابجاست.»
آري، اهميت مسأله زهد به درجه اي است كه از آن به
عنوان بزرگترين عامل آسودگي ياد شده است: «الزهد في الدنيا الراحة العظمي؛
زهد ورزيدن در دنيا بزرگترين آسودگي است». چنان كه رسول خدا (ص) فرمودند:
«السعادة التامة بالعلم و السعادة الناقصة بالزهد و العبادة من غيرالعلم و
الزهادة تعب للجسد؛ سعادت كامل انسان از طريق علم و دانش و سعادت نيمه تمام
از راه زهد حاصل مي شود، و عبادت بدون دانش و زهد ماية خستگي بدن است» آن
حضرت همچنين به ابن مسعود اين چنين رهنمود داد …