چکیده: امیر‌عباس هویدا نخست‌وزیری كه بیشترین سالهای صدارت را در میان
كابینه‌های عصر پهلوی اول و دوم به خود اختصاص داده است، از نظر اكثر
مورخان معاصر به عنوان سیاستمداری «فرصت‌ طلب» شناخته شده است. این مقاله
به بررسی این موضوع پرداخته است امیر‌عباس هویدا نخست‌وزیری كه بیشترین
سالهای صدارت را در میان كابینه‌های عصر پهلوی اول و دوم به خود اختصاص
داده است، از نظر اكثر مورخان معاصر به عنوان سیاستمداری «فرصت‌طلب» شناخته
شده است. او همواره سعی می‌كرد خود را با خواست و مصالح شاه و دیدگاه
قدرتهای برتر آن روز همسو و منطبق سازد. او در دهه 1320 به حزب توده و به
كمونیستها نزدیك شد سپس به سرعت وارد شبكه تارعنكبوتی سیاسیون متمایل به
انگلستان شد و از فعالان فراماسونری گردید. بعد با حفظ همین ارتباط به
سیاستهای آمریكا و اسرائیل گرایش یافت. در تمام این احوال بهائی نیز بود و
برای پیروان این فرقه خدمات زیادی ارائه كرد هویدا، سیاستمداری كه
طولانی‌ترین دوران نخست وزیری را در خلال تاریخ مشروطیت به خود اختصاص داده
بود، 1298 ش. در تهران متولد شد. پدرش حبیب الله ـ عین الملك‌ـ كارمند
وزارت امور خارجه، و كارشناس اداره عربی این وزارتخانه و سپس وزیر مختار
ایران در عربستان بود. افسرالملكوك مادر هویدا نیز دختر محمد‌حسین خان
سردار از چهره‌های معروف بهائی بود كه در دوران قاجار در آشوبهائی كه
بهائیان در چند شهر ایران به راه انداختند نقش داشت. امیرعباس هویدا ابتدا
در دارالفنون تحصیل كرد، سپس هنگام مأموریت پدرش در لبنان در مدارس بیروت
ثبت نام كرد و در مدت اقامت در این شهر زبانهای عربی و فرانسه را فراگرفت‌.
پس از خاتمه تحصیلات متوسطه در بیروت‌، راهی اروپا شد ودر تابستان 1320 ش.
از دانشگاه بروكسل در رشته علوم سیاسی لیسانس گرفت. از سالهای دهه 1320،
هویدا به پیروی از مسلك و عقیده پدرش به اعضاء شبكه‌ها و سران فرقه ضالة
بهائیت نزدیك شد و همكاری با آنان را آغاز كرد. هویدا در كشاكش جنگ دوم
جهانی از اروپا به ایران بازگشت و ابتدا جهت انجام خدمت وظیفه به دانشكده
افسری رفت و سپس در شهریور 1322 در وزارت امور خارجه كه در آن زمان توسط
محمد ساعد مراغه‌ای اداره می‌شد استخدام شد. او از بهمن 1323 به اداره سوم
سیاسی این وزارتخانه منتقل شد و در اول مرداد 1324 به عنوان وابسته سفارت
رهسپار فرانسه شد.
احسان طبری از رهبران حزب توده در كتاب «كژراهه‌»
نوشته است كه هویدا در مأموریت فرانسه با حزب توده نیز مرتبط گردید و با
ایرج اسكندری آشنا شد. از سوی دیگر هویدا در وزارت خارجه با حسنعلی منصور
نیز كه ریاست اداره چهارم این وزارتخانه را برعهده داشت‌، دوستی عمیقی پیدا
كرد …